هفته نامه توسن

هفته نامه فرهنگی اجتماعی سیاسی استان سیستان و بلوچستان

هفته نامه توسن

هفته نامه فرهنگی اجتماعی سیاسی استان سیستان و بلوچستان

وام مسکن؛ به نام مستضعفین به کام سرمایه­ داران

توسن | دوشنبه, ۸ تیر ۱۳۹۴، ۰۳:۴۲ ب.ظ

شماره 220 هفته نامه توسن

بررسی سیاستهای دولت تدبیر و امید در حوزه مسکن

هزینه مسکن با سهم 35 درصد بیشترین سهم را در سبد هزینه ­های خانوارهای ایرانی به خود اختصاص داده است. این رقم در کلان شهرها گاه به بالای 50 درصد میرسد. یعنی هر ماه بیشتر از نصف هزینه­ های یک خانوار با درآمد متوسط، صرف هزینه مسکن می­ شود. طبق آخرین آمارهای جهانی برای خرید یک خانه با قیمت متوسط، یک خانواده ایرانی با درآمد متوسط باید درآمد 20 سال و 9 ماهش را هزینه کند. علاوه بر این، تأثیرات گسترده مسکن بر نهاد خانواده به عنوان مهمترین نهاد اجتماعی کشور کافی است تا هر خانواده ایرانی نسبت به سیاست­های بخش مسکن و آینده تحولات این حوزه حساس باشد.

شورای پول و اعتبار در 29 اردیبهشت ماه سال جاری به افزایش وام خرید مسکن تا سقف 80 میلیون تومان برای خانه اولی‌ها و تا سقف 40 و 60 میلیون برای دیگر متقاضیان، از طریق سپرده گذاری در صندوق پس انداز مسکن رای داد. عملیات اجرایی واگذاری این وامها نیز از روز سه شنبه 19 خرداد با حضور مسئولین مربوطه آغاز شد. موضوع این یادداشت تحلیل ریشه­ ها و پیامدهای این اقدام دولت تدبیر و امید است.

نگاهی به وضعیت کلی بازار مسکن

قیمت بالای مسکن در ایران ناشی از کمبود عرضه و بالا بودن تقاضای مسکن می­ باشد. بطور کلی برای اصلاح این وضعیت دو دسته راهکار می­ شود تصور کرد.

1.   راهکارهای بخش عرضه : راهکارهایی که به افزایش عرضه مسکن منجر شده و باعث کاهش قیمت مسکن می­ شوند. طرح مسکن مهر به عنوان مهمترین راهکار حل مسئله مسکن در دولت قبل از این دسته راهکارها بود.

2.   راهکارهای بخش تقاضا : راهکارهایی که به کاهش تقاضای مسکن منجر شده و در نتیجه باعث کاهش قیمت مسکن می­ شود.

طبق آخرین آمار موجود (سرشماری سال 90) تعداد 314,607,5 خانوار معادل 27 درصد خانوارهای ایرانی مستأجرند و متقاضی مسکن. به این بخش از تقاضای مسکن، تقاضای مصرفی  مسکن گفته می­ شود.

اما همه متقاضیان مسکن این افراد نیستند. بخش قابل توجهی از تقاضای مسکن در ایران تقاضای سرمایه ­ای است که خانه را برای سود دلالی آن می ­خواهد نه سکونت. بر اساس اطلاعات سرشماری عمومی سال 90 و تغییرات بخش مسکن نسبت به سرشماری سال 85 حجم تقاضای سرمایه­ ای در ایران حدود 70 درصد و مبلغ 290 هزار میلیارد تومان برآورد می­ شود.[1] بخش قابل توجهی از این خانه­ها حتی به اجاره داده نمی­شوند. بطوریکه بر اساس سرشماری عمومی سال 90 حدود 6,1 میلیون واحد مسکونی خالی از سکنه در کشور داریم که عمده آن جزو تقاضاهای سرمایه‌ای مسکن می­باشد. مسئله عمده این است که این دو بخش از تقاضای مسکن منافع و مضرات معکوسی دارند.

 

نفع

ضرر

تقاضای مصرفی (اجاره نشین­ها)

-       افزایش عرضه مسکن

-       کاهش قیمت مسکن

-       کاهش تقاضای کلی مسکن

-       کاهش عرضه مسکن

-       افزایش قیمت مسکن

-       افزایش تقاضای مسکن

تقاضای سرمایه­ ای (دلال­ها)

-       کاهش عرضه مسکن

-       افزایش مداوم و جهش قیمت مسکن

-       افزایش تقاضای مسکن

-       افزایش عرضه مسکن

-       کاهش قیمت مسکن

-       کاهش تقاضای کلی مسکن

 

راهکارهای دولت در بخش عرضه مسکن:

در بخش عرضه دولت تدبیر و امید دو مسیر را تعریف کرده است :

1.   تکمیل پروژه­های مسکن مهر : این پروژه ها با وجود تمام کاستی­ها و معایبی که داشتند بیش از 2 میلیون خانوار را صاحبخانه کرد و از این جهت بار سنگینی از تقاضا را از روی دوش بازار مسکن برداشت. آقای روحانی در هنگام انتخابات و همچنین آقای آخوندی وزیر محترم مسکن در هنگام أخذ رأی اعتماد از مجلس با وجود برشمردن نقایصی برای مسکن مهر تکمیل این پروژه­ها را از برنامه­های جدی خود اعلام کردند اما دولت در همان ابتدای شروع به کارش دستور توقف ادامه پروژه‌های این طرح را صادر و اعلام کرد که برنامه‌های دیگری به عنوان مسکن اجتماعی و حمایتی را جایگزین طرح مهر خواهد کرد. این تعلل تاجایی ادامه داشت که این موضوع یکی از تذکرات مهم رهبر معظم انقلاب در دیدار اعضای هیأت دولت با ایشان در شهریور سال 93 قرار گرفت[2]. اوج این بی توجهی هم زمانی بود که آقای آخوندی طرح مسکن مهر را طرحی مزخرف خواند![3] در هر صورت بنا به اظهارات معاون وزیر مسکن قرار است این پروژه­ ها تا سال 1395 تکمیل شود.

2.   طرح مسکن اجتماعی با عنوان طرح مسکن امید : این طرح گرچه انتقادات بسیاری از اقتصاددانان و جامعه­ شناسان را در پی داشت اما در صورت اجرا شدن می­ توانست بخشی از تقاضای بازار مسکن را تأمین کند اما متأسفانه با وجود مصاحبه­های متعدد و با وجود سپری شدن نزدیک به 18-17 ماه اتفاقی عملی در این زمینه رخ نداده و افق امیدوارکننده­ ای نیز برای مسکن امید مشاهده نمی­ شود.

بطور خلاصه و بر اساس آخرین آمار مرکز آمار ایران، در بهار سال 1393 تعداد 34هزار و 237 پروانه ساختمانی از سوی شهرداری‌های کشور صادر شده که به نسبت فصل گذشته حدود 45.5 درصد و به نسبت فصل مشابه سال گذشته حدود 38.4 درصد کاهش داشته است و این آمار حکایت از کاهش شدید ساخت و ساز و عرضه مسکن طی دو سال اخیر دارد.

 

راهکارهای دولت در بخش تقاضای مسکن :

مسئولین، سیاست دولت در این حوزه را با عبارت «ایجاد رونق در بازار مسکن» بیان می­کنند. بطور مشخص وزارت مسکن درنظر دارد با تحریک تقاضا به خرید بیشتر، بازار مسکن را از وضعیت رکود خارج کرده و به این وسیله کلیت اقتصاد کشور را به سمت خروج از حالت رکود سوق دهد.

رونق در بازار مسکن نیز به این معناست که تعداد و حجم معاملات انجام شده و همچنین سرمایه ­های موجود در بازار مسکن افزایش یابند.

اما سؤال اصلی اینجاست که حل مسائل بازار مسکن به چه معناست؟ آیا اگر قیمت مسکن، تعداد و حجم معاملات و حجم سرمایه­ های موجود در بازار مسکن افزایش یافت، وضعیت این بازار بهبود یافته؟ یا اینکه آن مستأجرین خانه ­دار شوند و کیفیت خانه­ های ساخته شده افزایش یابد؛ کدامیک به معنای بهبود بازار مسکن است؟

واقعیت این است که از اواخر سال 91 تاکنون بازار مسکن وارد دوره رکود شده است. قیمت­ها آنقدر بالا رفته که از دسترس بسیاری از مستأجرین خارج شده. دلالها هم چون دورنمایی از افزایش قیمت را مشاهده نمی­ شد اقدام به خرید بیشتر نمی­ کردند. کلان سرمایه­ دارانی که به امید افزایش روزانه قیمت حجم زیادی از زمین و مسکن را احتکار کرده بودند مدتهاست آن جهش قیمتهای قبلی را نچشیده ­اند و مترصد آن بودند که سرمایه ­های خود را از این بازار خارج کنند. در این صورت با افزایش عرضه مسکن و کاهش قیمت آن مواجه می ­شدیم.

بنابر اصل 43 قانون اساسی، تهیه مسکن ارزان‌ از وظایف قوای اجرایی است اما شاهدیم که دولت با سیاست تحریک تقاضا طرف سرمایه­ داران را گرفته و دورنمای افزایش قیمت را به آنها نشان می­ دهد. طرح اعطای وام­های 40-60 و 80 میلیونی دقیقاً به معنای همین سیاست تحریک تقاضاست.

متأسفانه دولت راهبرد اشتباهی را درخصوص خارج کردن اقتصاد کشور از وضعیت رکود در پیش گرفته که به ضرر اقشار کم درآمد و مغایر با تأکیدات چندین باره رهبر معظم انقلاب است که فرمودند «تقویت تولید» ستون فقرات اقتصاد مقاومتی و راهبرد اصلی خروج کشور از وضعیت رکود است.

مرداد ماه سال گذشته تعداد 18 تن از نمایندگان مجلس طی نامه­ای درخصوص سیاست تحریک تقاضا به دولت هشدار دادند و حتی از این طرح با عبارت «انداختن کبریت در انبار باروت» یاد کردند اما متأسفانه با بی توجهی مسئولین مربوطه مواجه شد.[4]

علاوه بر مخالفت بسیاری از نخبگان سیاسی و اقتصادی با این طرح، افکار عمومی جامعه نیز نسبت به این طرح موضعی جدی دارد. برنامه مناظره شبکه 1 در تاریخ 8 خرداد سال جاری به همین موضوع اختصاص داشت. بینندگان برنامه به سوال نظرسنجی مبنی اینکه، به نظر شما دولت برای خانه‌دار شدن مردم کدام راه را در الویت قرار دهد؟  به گزینه 1_ یعنی کمک به خرید و تحریک تقاضا مسکن، 36.84 درصد و به گزینه 2_ کمک به ساخت و تحریک عرضه مسکن که بیشترین رای را از سوی بینندگان برنامه کسب کرد، 63.14 درصد رای دادند. اما با این وجود ظاهراً دولت همچنان بر طرفداری از موضع سرمایه­ داران در این بازار اصرار دارد که البته زیاد دور از انتظار نیست.

به گفته یکی از کارشناسان اقتصادمسکن[5] وام خرید مسکن اساساً در دوره وزارت آقای آخوندی (سال 72) به وجود آمده و باعث جهش قیمتی جدی شد بطوریکه قیمت زمین و مسکن در تهران در بازه زمانی سال‌های 72 تا 76 سه برابر شد. به گفته وی، در هر دوره‌ای که در حوزه مسکن، تحریک تقاضا صورت گرفته قیمت مسکن بیش از مبلغ وام افزایش یافته است و این مسئله باعث خروج تقاضای مصرفی از بازار شده است. تقاضای سرمایه‌ای طی این دوره از 8 درصد سال 72 به 30 درصد در سال 76 افزایش یافت. حال 17 سال از آن زمان می‌گذرد و آقای آخوندی برای دومین بار در کسوت وزیر راه و شهرسازی کشور به‌دنبال اجرای سیاست‌های گذشته است. سیاستهایی که در اثر آن پیش بینی هجوم تقاضای سرمایه­ ای به بازار مسکن و در نتیجه افزایش قیمت شدید مسکن چندان دور از انتظار نیست.

البته تصور اینکه دولت با این مخالفتها سیاست خود را در حوزه مسکن تغییر دهد دور از ذهن است اما جهت اتمام حجت این کلام امام خمینی (ره) را بار دیگر با هم مرور کنیم:

« خدا نیاورد آن روزى را که سیاست ما و سیاست مسئولین کشور ما پشت کردن به دفاع از محرومین و رو آوردن به حمایت از سرمایه دارها گردد و اغنیا و ثروتمندان ازاعتبار و عنایت بیشترى برخوردار شوند. »[6]

 

 



[1] http://ayaronline.ir/1392/11/48692.html

[2] http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=27277

[3] http://jahannews.com/vdcfmtdjyw6dxta.igiw.html

[4] http://www.tasnimnews.com/Home/Single/463937

[5] . آقای بیضایی در مصاحبه با خبرگزاری تسنیم

[6] صحیفه امام  ج‏20 پیام به مسلمانان ایران و جهان و زائران بیت الله الحرام(برائت از مشرکان). ص : 311



عباس حیدری

 1fanoos.ir

  • توسن

نظرات (۰)

هيچ نظري هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی